İran Pazarı Hakkında Diğer Hususlar

İthal Mallarda Kalite ve Standartların Kontrolü

İran Standartlar Enstitüsü (ISIRI), ithal ve ihraç edilen malların kalitesini kontrol etmekle yetkilidir. ISIRI zorunlu standartlar programı sağlık, güvenlik ve çevre yönetmelikleri açısından tüketici haklarını ve yerel imalatçıların düşük nitelikli ithal mallara karşı haklarını korumayı amaçlamaktadır. Zorunlu standartlar programına tabi malların gümrükten geçişi ve İran piyasasına erişiminin gerçekleşmesi için, ISIRI tarafından düzenlenmiş uygunluk sertifikasına (CoC) ihtiyaç bulunmaktadır. 8548 standardın geçerli olduğu İran'da 485 ürün zorunlu standart uygulamasına tabidir. Ticaret Bakanlığı’na ithalat sipariş kaydı yaptırıldığı sırada, kabul edilebilir malların ilgili standardı veya teknik özelliklerine ait tanıtma numarası başvuru formunda belirtilmektedir. Bu ürünlerin standartlara veya teknik özelliklere uyumu ise onaylanmış bir kurum tarafından belgelendirilmektedir. ISO 9000 standartlarının geçerli olduğu İran’a ihraç edilecek her nevi ambalajlı mamullerin üzerinde kolay okunabilir ve anlaşılabilir Farsça kullanım bilgilerinin bulunması zorunludur. (Daha ayrıntılı bilgi için T.C. Ticaret Bakanlığı, Ülkeler, İran kısmına başvurulabilir).

Fikri Mülkiyet

İran’da marka ve ambalaj taklidi çok yaygındır ve bu konularda yasal mercilere başvurulması halinde sonuç alınması için uzun bir süre beklenebilmektedir. Konuyla ilgili mevzuat altyapısının yetersiz olduğu ifade edilmektedir. İran, Dünya Fikri Mülkiyet Örgütü'nün Berne Sözleşmesi'nin bir parçası değil. İran'ın fikri mülkiyeti ile ilgili kendi kuralları vardır. Örneğin, parlamento mevzuatı yerel olarak üretilmiş yazılımları korur ve fikri mülkiyet yasalarını ihlal ederse para cezası ve altı aya kadar hapis cezası uygulanabilir.

Anlaşmazlıkların Çözümü

Yabancı firmaların İran’da ticari faaliyetleri esnasında İranlı firmalarla yaşadıkları uyuşmazlıkların mahkeme aşamasından önce çözülebilmesini teminen İran Ticaret, Sanayi, Madencilik ve Tarım Odası  (http://iccima.ir) bünyesinde oluşturduğu bir hakemlik mekanizması bulunmaktadır. Ayrıca, İranlı ve yabancı firmalar arasındaki ticari anlaşmazlıkların çözümü amacıyla Tahran Ticaret, Sanayi, Madencilik ve Tarım Odası nezdinde bir tahkim merkezi oluşturulmuştur (http://www.tccim.ir/english/) (Daha ayrıntılı bilgi için T.C. Ticaret Bakanlığı, Ülkeler, İran kısmına başvurulabilir).

Sözleşmeler İle İlgili Hususlar

İran hukuku, hükümleri kamu politikasına aykırı olmadıkça, kamu etiğine zarar vermedikçe ve/veya ülkenin zorlayıcı kanunlarına açıkça karşı gelmedikçe taraflar arasındaki özel sözleşmelere saygılı yaklaşmaktadır.

İranlılar ile yapılan sözleşmelerin, başarılı olması ve anlaşmazlık çıkmaması veya imza sonrasında uyuşmazlık durumunda mağduriyet yaşanmaması için kapsamlı ve kesin yapılması önem taşımaktadır.

İranlı muhatap ile sözleşme imzalamadan önce bir İranlı hukuk firmasından/avukattan danışmanlık hizmeti alınması veya Tahran Ticaret Ataşeliğimiz ile istişarede bulunulmasında fayda vardır. (Daha ayrıntılı bilgi için T.c. Ticaret Bakanlığı, Ülkeler, İran kısmına başvurulabilir).

Kamu İhaleleri

İran’da açılan kamu ihaleleri ve uluslararası projelere ilişkin duyurular, İran İhale Kurumu’nun web sitesinden takip edilebilir. http://www.etender.ir/

Dağıtım Kanalları

İran’da ticari acente ve distribütörlük aracılığı ile iş yapma biçimi oldukça yaygındır. Nakliye masrafları ucuz olduğu için firmalar genellikle kendi distribütörlük ağını kurmak yerine, kargo ve nakliye şirketleri ile çalışmaktadır.

Ülke çapında süpermarket zincirlerinin ve alışveriş merkezlerinin sayısı artmakla birlikte; bakkal ve butik gibi küçük ölçekli işyerleri oldukça yaygındır. Öte yandan, son yıllarda yabancı marka ürünlerin de yer aldığı modern alışveriş merkezleri sayısında da artış söz konusudur.

Reklam ve tanıtım

İran'da sıklıkla kullanılan bir pazarlama unsuru, işletim hakkı belediyelere ait olan şehir ilan panolarıdır. Bu mecralar özel şirketlere ihale edilmiştir. Son yıllarda sosyal medya ağları (facebook, instagram, telegram, vb.) reklam ve satışta yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. Ayrıca, ülke genelinde bulunan birçok reklamcılık firması reklam materyallerinin hazırlanması ve kampanya planlamasının yapılması, piyasa araştırması yapılması, pazar için rehberlik ve danışma gibi çeşitli hizmetler vermektedir.

Ambalaj, Paketleme ve Etiketleme

İthal edilecek ürünlerde standart bilgilere ek olarak ürün etiketlerinde eşyanın brüt ağırlığı, ürünün menşei, imalatçının adı ve ticaret ünvanının yer alması gerekmektedir. Yiyecekler, kozmetikler ve medikal ve veterinerlik amaçlı tıbbi ürünler için özel etiketleme prosedürleri uygulanmaktadır. Etiketlerin ve kullanma talimatlarının Farsça hazırlanması bazı durumlarda kanunen gereklidir. 

İran’a ihraç edilecek ürünün yapısına, taşıma şekline ve iklim koşullarına göre güvenli bir şekilde paketlenmesi gerekmektedir. Yabancı bir ticari marka ile ilgili şerit ve bandrol içeren ambalaj malzemelerinin ülkeye girişi yasaktır.

İran’a yapılacak sevkiyatlarda ve yazışmalarda “Arabian Gulf” ifadesi kullanılmamalı, konşimentoda ve diğer taşıma belgelerinde gerekli hallerde bu ifadenin yerine “Iran, Persian Gulf” yazılmalıdır.  

Ulaşım

İran’da ulaşım genellikle kolay ve ucuzdur. Şehirler arasında uçak, otobüsler ve ortaklaşa veya hususi tutulan taksilerle yapılmaktadır. Şehir içinde belediye otobüsleri ve taksi ücretleri son derece düşüktür.

Türkiye ile İran arasında demiryolu ile yolcu taşımacılığı, İstanbul-Tahran-İstanbul arasında haftada bir gün Trans Asya Treni ve Van-Tebriz-Van arasında haftada bir gün çalışan ve kuşetli vagonlardan teşkil edilmiş tren ile sağlanmaktadır.

Türk Hava Yollarının Tahran, Tebriz, Şiraz, İsfahan, Ahvaz ve Meşhed’e seferleri bulunmaktadır.
 Van’dan Tebriz’e her gün minibüs seferleri düzenlenmektedir. İran’a açılan üç kapımız Esendere (Hakkari) ve Kapıköy’de (Van) ve Gürbulak (Ağrı) 24 saat açık bulunmaktadır.

Tüketici Tercihleri

İranda tüketim eğilimi güçlüdür. Satın alma gücü paritesi bazında İranda kişi başına perakende satışlar Rusya, Türkiye ve Malezya'dan daha yüksek ve Almanya'ya denktir. Gündelik tüketim malları ve perakende ticaretine yerli mallar hakimdir. İranlı tüketicilerin, piyasaya sunulan yabancı ürünlerin daha yüksek kalite ve daha düşük maliyete olması durumunda yabancı malları tercih etme ihtimali yüksektir. (McKinsey Global Institute, 2016).

Nüfusun dörtte üçü kentlerde yaşayan ülkede genç nüfus oranı yüksektir. Nüfusun yüzde 60’ı 35 yaşın altındadır. Eğitimli ve dünya piyasalarına ilgisi olan genç nüfusun ithal mallara talebi artmaktadır.  Ülkede zincir süpermarketler artış eğilimindedirler.

İran kentlerinde yaşayan bir ailenin giderleri en çok mesken, su, gaz, elektrik ve yiyecek/içecek masraflarından oluşturmaktadır (İran Merkez Bankası, 2016).

Kentte Yaşayan Ailelerin Harcama Dağılımı

İran Merkez Bankası, 2016

Kültürel Faktörler

İranlılar iş ilişkilerinde resmi olup, görüşmeler çok uzun ve detaylı olabilmektedir. Yabancı şirketlerle çalışan İranlılar, Batılı iş değerlerine aşinadır. Toplantılara ve iş görüşmelerine takım elbise ve kravat ile katılmak mümkündür. Bu çerçevede, yabancı firmaların İran’daki faaliyetlerinde mali ve hukuki konularda güvenilir danışmanlık firmaları ile hareket etmeleri, pazara girmeden önce mümkün ölçüde kapsamlı bir pazar araştırması yaptırmaları gerekmektedir. Ticarette yazılı olmayan bazı kuralları bilmeleri, özellikle küçük ve orta ölçekli firmaların ticari faaliyetlerine küçük işlemlerle ülkeyi, piyasayı, iş çevrelerini tanıyarak başlamaları uzun dönemde daha yararlı olabileceği değerlendirilmektedir.

Daha ayrıntılı bilgi için ;

https://www.ticaret.gov.tr/yurtdisi-teskilati/guney-asya/iran/genel-bilgiler

Para Kullanımı

İran’ın resmi para birimi Riyal olmakla birlikte, alışveriş hesaplamasının kolay olması amacıyla halk arasında para birimi için Tümen (1 Tümen= 10 Riyal) ifadesi kullanılmaktadır. Kağıt paraların üstünde sadece Riyal yazmakta, Tümen ifadesi bulunmamaktadır. İran’da uluslararası bankacılık sistemine entegre kredi kartı uygulaması bulunmadığından, yabancılar alışverişlerini nakit/peşin yapmaktadırlar.

Türk Bankalarının İran’daki Temsilcilikleri

Halk Bankası Tahran Temsilciliği

Tel: (98)(21) 88 30 47 15, 88 30 89 90, 88 84 22 75

Faks: (98)( 21) 88 30 10 00

Ziraat Bankası Tahran Temsilciliği

Tel: (98)(21) 88 78 34 17-20

Faks: (98)(21) 88 78 35 26