Su Ürünleri

Hazar Denizi, Fars Körfezi, Umman Denizi ve birçok nehir havzası İran'a iyi bir balık yetiştirme potansiyeli sunmaktadır. Yıllık yaklaşık 1 milyon ton deniz ürünü elde edilmektedir. Bu rakamın yaklaşık % 58’i balık avcılığı ile geriye kalan kısım ise su kültüründen elde edilmektedir. Balık avcılığı en çok güneyde bulunan Fars Körfezi ve Umman Denizinde yapılmaktadır.  İran'ın güney sahil şeridi 1800 km’dir. Güney sularda balık tutan 10600 İran gemisi vardır. Bu suların en önemli ticari balıkları arasında ton balığı, uskumru, köpek balıkları, scads, siyah marlin, yelken balığı, snappers, sardinella ve karides yer alınır. Hazar Denizi ise, İran'ın kuzeyinde yer alır ve dünyadaki en büyük kapalı iç su kütlesidir. İran’ın Hazar Denizi sahil şeridi 640 km'dir. Hazar’da balıkçılık yapan 898 İran gemisi vardır. Hazar’ın en önemli ticari balık türleri şunlardır: Kutum, Gri kefal, Sturgeon, Avrupa sazan ve Kilka (İran Tarımsal Cihat Bakanlığı, 2016), (NordOest, 2016).

Kültür balıkçılığında en çok yetiştirilen balıklar şunlardır: Gökkuşağı alabalığı, Çin sazanı, karides, Mersin balığı, Hazar somonu, kutum ve çipura. Su kültürü balıkçılığında % 2 karides, % 34 gökkuşağı alabalığı, % 63 Çin sazanıdır. Su kültürü balıkçılığı en çok ülkenin kuzey ve batı bölgelerinde yapılmakta, karides balıkçılığı ise yaygın olarak güneyde yapılmaktadır. İran'da balık yemlerinin yaklaşık % 90'ı içerde üretilmektedir, az bir kısım Güney Doğu Asya ülkeleri ve Fransa'dan ithal edilmektedir. Toplamada 17 adet balık yemi fabrikası bulunmaktadır (NordOest, 2016).

İran’da üretilen su ürünlerinin yaklaşık % 10’u ihraç edilmekte ve bu ihracattan 365 milyon dolar gelir elde edilmektedir. İhraç edilen ürünler başlıca taze, soğutulmuş ve dondurulmuş balıklar, karides ve havyardan oluşmaktadır. Balık ihracatı 245 milyon dolar ve başlıca ülkeler Irak, Hong Kong, Tayland, Çin ve Vietnam’dır. Karides ihracatı ise 105 milyon dolar ve başlıca ülkeler Vietnam ile Hong Kong’dur.  İran’ın havyarı yaklaşık 1 ton ve değeri 2,5 milyon dolar en çok Avrupa ülkelerine, başlıca Fransa, Almanya, İtalya ve Belçika’ya ihraç edilmektedir.

1952’de kurulan Kuzey Şilat Şirketi ile 1961’de kurulan Güney Şilat Şirketi hükümetin balıkçılık faaliyetlerindeki iki önemli kurumudur. Su ürünlerinin işlenmesinde ise en önemli firmalar İran Protein Şirketi (Shilton markası), Amol Et Ürünleri Şirketi (Kale markası), Tohfe Gıda Ürünleri Şirketi (Tohfe markası), Mahya Protein şirketi ve Sheydan Protein Ürünleri Şirketidir (NordOest, 2016).

İran'da su ürünleri yetiştiriciliği alanındaki temel sorunlar güncel olmayan uygulamalar ve teknolojiler, hijyen, hastalık kontrolü, su kalitesi, düşük tarama oranları, yem kalitesi ve yönetimi hakkında bilgi eksikliği ve stokların genetik olarak geliştirilmesi için bir stratejinin olmaması olarak sıralanabilir. Ayrıca, son yıllarda yasadışı ve sezon dışı balıkçılık, endüstriyel ve tarımsal atıkların suları kirletmesi, Hazar da komşu ülkelerin aşırı avlanma yapması ve diğer elverişsiz koşullar Hazar balık kaynaklarını tehlikeye atmıştır (NordOest, 2016).