Madencilik

Dünya maden rezervlerinin % 7’sini barındıran İran, maden kaynakları bakımından dünyanın ilk 10 ülkesi arasında ve Ortadoğu'da Dünya maden rezervlerinin % 7’sini barındıran İran, maden kaynakları bakımından dünyanın ilk 10 ülkesi arasında ve Ortadoğu'da ilk sıradadır (İran Yatırım, Ekonomik ve Teknik Destek Organizasyonu (OIETA), 2018). İran’da mineral yakıtlar dahil olmak üzere toplam 68 çeşit mineral hammadde tespit edilmiştir (U.S. Geographical Survey, 2016).

Madenler ve Üretimi

İran’da 5.353 maden ocağında 95.831 kişi çalışmaktadır. 195 maden kamuya ve 5.158 özel sektöre aittir.  30.377 kişi kamu madenlerinde ve 63.109 kişi özel sektör madenlerinde çalışmaktadır. Madenciliğin toplam yıllık üretim miktarı 354 milyon tondur. Maden ocaklarının büyük kısmı; İsfahanda 341 adet, Batı Azerbaycan 308, Doğu Azerbaycan 239, Erdebil 110, İlam 32, Elburz 31 adet bulunmaktadır.  Bu altı ostanın toplam payı % 51,43’tür (İran İstatistik Merkezi, 2018).

Üretim miktarı bakımından öne çıkan madencilik ürünleri kalker (kireç taşı), kum va çakıl, demir cevheri, ocak taşı, alçı taşı, dekoratif taşlar ve bakır cevheridir. 

Miktar olarak değil ama katma değer bakımından İran madencilik sektörü ele alındığında en önemli madenler demir cevheri 89.295,133 Milyon Riyal, Bakır cevheri 63.477,195 Milyon Riyal , dekoratif taşlar 82.635,13 Milyon Riyal ve, kalker, kurşun/çinko, kömür ve kum/çakıldır. Bu madenlerin madencilikteki katma değer payı % 82’dir (İran İstatistik Merkezi, 2018).

Değerli Taşlar ve Metaller

Altın

İran’ın toplam altın rezervi yaklaşık 300 ton olduğu tahmin edilmektedir. 2015 yılında İran’ın altın üretimi 3 bin kg, Türkiye’nin 25 bin kg ve dünyanın genel toplamı 3100 tondur (U.S. Geographical Survey, 2015).

En önemli altın ocakları

(İran Madenleri ve Madencilik Endüstrileri Geliştirme ve Yenileme Kurumu (IMIDRO), 2014).

Gümüş

Gümüş genel olarak kurşun, çinko ve bakır madenlerinin yan ürünü olarak bulunmaktadır. 2016 yılında İran’ın toplam gümüş üretim miktarı 111 ton ve dünya toplam üretim miktarı ise 27.551 tondur. Bu alanda İran, dünya da 20’inci sırada yer almaktadır. Türkiye 175 tonluk üretimle 18’inci sırayı almaktadır (Thomson Reuters, 2017).

Değerli Taşlar

İran’ın öne çıkan değerli taşları akik ve turkuazdır. Yıllık 7 ton üretimi olan akik Rezevi Horasan’da üretilmektedir. Turkuaz, Rezevi Horasan’da (33 ton) ve Doğu Azerbaycan’da (3 ton) toplamda 36 ton üretilmektedir (İran İstatistik Merkezi, 2016). Rezevi Horasan’daki Neyşabur turkuaz ocağı,  9000 tonluk rezervi ve 19 tonluk yıllık üretim hacmi ile dünyanın en büyük turkuaz maden ocağıdır. Bu ocakta bir ton taştan yaklaşık 8-10 Kg turkuaz elde edilmektedir.

Madencilik İhracat ve İthalatı

(İran Sanayi, Madencilik ve Ticaret Bakanlığı, 2017)