Eğitim

Ülkenin genel okuma yazma oranı % 87,6’dır. Toplam 14 milyon öğrenci bulunmaktadır. Bu sayının 800 bini okul öncesinde, 7,6 milyonu ilköğretimde, 5,3 milyonu ortaöğretim kurumlarındadır. Yükseköğretimde öğrenim gören öğrenci sayısı ise 4 milyondur.

Ülkede bulunan en büyük ve en önemli üniversiteler Tahran başta olmak üzere büyük kentlerde yer almaktadır. En önemli üniversiteler Tahran Üniversitesi, Emir Kebir Üniversitesi, Şerif Üniversitesi, Firdevsi Üniversitesi, Şehit Beheşti Üniversitesi, İsfahan Üniversitesi, Tebriz Üniversitesi, Şiraz Üniversitesi, Tahran Tıp Üniversitesi, İran İlim ve Sanat Üniversitesi, Hoca Nesireddin Tusi Üniversitesi ve İmam Sadık Üniversitesi olarak sayılabilir.  

İran’ın yükseköğretim kurumlarında teknik okulların belirgin bir ağırlığı vardır. Üniversitelerden mezun olanların üçte biri teknik okullardan mezun olmaktadır. Mühendislik ve ilgili birimlerden mezun olanların sayısı bakımından İran, Amerika Birleşik Devletleri ile yakın bir seviyede, Güney Kore ve Japonya’nın önünde yer almaktadır (McKinsey Global Institute, 2016).

İran eğitim sistemi son yüzyılın başından itibaren farklı aşamalardan geçmiş, son olarak 2012 yılında son halini almıştır. İran eğitim sistemindeki en köklü değişim 1979 yılındaki İslam devrimi ile olmuştur. Daha önce Şah yönetimi döneminde Batılılaşmaya yönelik eğitim sistemi, devrimden sonra hızlı bir şekilde İslamileşmeye doğru evrilmiştir.         

GSYİH’nin % 3,37’si ve hükümet harcamalarının 19,3’ü eğitime harcanmaktadır. (UNESCO, 2018). Ülkenin genel okuma yazma oranı % 87,6’dır. Bu oran, kadınlarda % 84,2 ve erkeklerde % 91'dir.

800 bin okul öncesi öğrencinin bulunduğu İran’da 7,6 milyon öğrenci ilköğretimde, 5,6 milyon öğrenci ortaöğretimde olmak üzere toplam 14 milyon öğrenci yükseköğrenim öncesi okullarda öğretim görmektedir. Yükseköğrenimde öğrenci sayısı 4 milyondur.   

Üniversite mazun olanların yüzde 36’sını mühendislik ve mühendislikle ilgili alanlar oluşturmaktadır. Her yıl yaklaşık 250 bin mühendis mezun olmakta ve bu rakam ile İran, dünyada ilk beş ülke arasında yer almaktadır (McKinsey Global Institue, 2016).

İlk ve Orta Öğretim   

İran’da zorunlu eğitim 9 yıldır ve 7 yaşından itibaren başlamaktadır. Daha önce ilkokul beş, ortaokul üç ve lise dört yıl iken, 2012 yılında yapılan değişiklikle ilkokul beş yıldan altı yıla çıkarılmıştır. Ayrıca, ortaokul ve lise birleştirilmiş ve iki üç yıllık döneme dönüştürülmüştür. 14 milyon öğrenciden erkek öğrencilerin oranı % 51,7, kadın öğrencilerin oranı ise % 48,3’tür.

(İran İstatistik Merkezi, 2016)

Ülkenin ilk ve orta öğretim sisteminde çalışan öğretmen sayısı 569.892 ve diğer personel sayısı 226.997’dir. İran’da öğretmen başına öğrenci sayısı 25, Türkiye’de 20 ve gelişmiş ülkelerde ortalama 14’tür (İran İstatistik Merkezi, 2016).

İran’da Yükseköğrenim

Devlete ait ve özel üniversitelerden oluşan geniş bir yükseköğrenim ağı mevcuttur. İlk ve orta öğretimde özel okul oranı yüzde 7 iken, üniversitelerin üçte biri özel sektöre aittir. Yükseköğretimde özel sektör payının fazlalığı ve açık öğretim sisteminin yaygınlığı üniversite adaylarının büyük bir bölümüne üniversite kapılarını açıyor. Toplam yükseköğretim öğrencilerin %46’sı özel üniversitelerde okumaktadır (İran İstatistik Merkezi, 2016).

Yükseköğrenimde Öğrenci dağılımı

Yükseköğrenimde yer alan öğrenci oranı bakımından İran, dünyanın önde gelen ülkelerinden biridir ve bu oran ile İngiltere, Almanya ve Fransa’nın önünde yer almaktadır (McKinsey Global Institue, 2016).

Yükseköğrenimde dört seviye bulunmaktadır: Ön lisans (2 yıl), lisans (4 yıl), yüksek lisans (2 yıl) ve doktora (4 yıl). Son yıllarda her yıl yaklaşık 1 milyon öğrenci yükseköğrenim kurumlarına kayıt yapmakta ve 800 bin kişi mezun olmaktadır. Toplam yükseköğrenim öğrenci sayısı ise yaklaşık 4 milyon kişidir. Öğrenciler en çok lisans, yüksek lisans ve ön lisans düzeyinde öğrenim görmektedirler. Genelde öğrenciler en çok sosyal bilimler ve mühendislikleri tercih etmektedir.

(İran İstatistik Merkezi, 2016)

Üniversite öğreniminden önce (kırsal okullar dışında) kadın ve erkek öğrenciler ayrı okullarda okurken üniversitede bütün öğrenciler aynı sınıfta eğitim görmektedir. Kadın öğrenciler, toplam öğrencilerin % 46’sını oluşturmaktadır. Mühendislik branşlarının dışında diğer branşlarda kadın öğrencilerin sayısı erkeklerden daha fazladır.

(İran İstatistik Merkezi, 2016)

Ülke Geneli Üniversite Sayısı ve Çeşitleri

(ISNA Haber Ajansı, 2018)

Toplam 51 bin İranlı öğrenci yurtdışında değişik ülkelerde öğrenim görmektedir. Öte yandan, İran’da öğrenim gören 18.698 yabancı öğrenci bulunmaktadır. Yabancı öğrenciler en çok Afganistan (%74) ve Irak (%12) gibi yakın ülkelerden gelen öğrencilerden oluşmaktadır (UNESCO, 2018).