2019 yılında Türkiye-İran ticaret hacmi 5,285 milyar dolardır. İki ülke arasındaki ticaret hacmi genellikle 12 milyar dolar civarında seyretmektedir (Son dönemlerde bu hacim ambargolardan dolayı azalmıştır.) Genellikle dış ticaret dengesi üçte iki oranında İran lehine olmaktadır. Ancak, Türkiye’nin ihracatı ağırlıklı olarak sanayi ürünlerinden oluşurken, İran’ın Türkiye'ye ihracatı petrol, doğalgaz ve petrokimya ürünleri ağırlıklıdır. İran’ın Türkiye’ye ihracatı 3,180 milyar dolar ve İran’ın Türkiye’den ithalatı 2,105 milyar dolar olmuştur (TUİK, 2019).
İran’ın Türkiye’den İthalatı
İran’ın Türkiye’den ithalatında GTİP ürün faslına göre makinalar, mekanik ve elektrikli cihazlar % 20,55 ile en büyük paya sahiptir. Tekstil, ağaç ve ahşap sanayi ve kimya sanayi her biri % 10’dan fazla pay alan diğer önemli ürün gruplarıdır.
İran’ın Türkiye’den İthalatı (Ürün Grubu Bazında)
|
Ürün Grubu (GTİP ürün faslına göre) |
İthalat payı(%) |
|
Maki̇nalar, Mekanik ve Elektrikli Cihazlar |
20,55 |
|
Tekstil |
12,28 |
|
Ağaç ve Ahşap Eşya |
11,72 |
|
Kimya Sanayi |
10,92 |
|
Metaller |
8,84 |
|
Bitkisel Ürünler |
8,46 |
|
Plastik ve Kauçuk Ürünleri |
7,26 |
|
Binek Otomobillerin Parçaları (lastik hariç) |
4,18 |
|
Gıda Ürünleri |
4,13 |
|
Nakliyat Araçları |
3,92 |
|
Mineral Ürünler |
2,47 |
|
Canlı Hayvanlar ve Hayvansal Ürünler |
1,34 |
|
Taş, Cam, Çimento, Seramik v.b |
1,18 |
|
Ayakkabılar, Başlıklar v.b |
0,32 |
|
Deriler, Köseleler, Postlar, Kürkler v.b |
0,11 |
|
Diğer |
2,32 |
(İran Gümrük İdaresi, 2017)
İran’ın Türkiye'den ithalatına daha ayrıntılı olarak ürün bazında bakıldığında ağaçtan veya diğer odunsu maddelerden lif levhalar en yüksek payı almaktadır. Muz ve binek otomobil parçaları da en çok ithal edilen diğer ürünlerdir.
İran’ın Türkiye’den İthalatı (Ürün Bazında)
|
GTİP-4 Kodu |
Açıklama |
İthalat payı (%) |
|
4411 |
Ağaçtan veya diğer odunsu maddelerden lif levhalar |
5,79 |
|
0803 |
Muz (plantain dahil) (taze veya kurutulmuş) |
5,18 |
|
9887 |
Binek otomobillerin parçaları (lastik hariç) |
4,08 |
|
4703 |
Sodalı veya sülfatlı kimyasal odun hamuru |
2,14 |
|
5201 |
Pamuk (karde edilmemiş veya penyelenmemiş) |
2,12 |
|
2608 |
Çinko cevherleri ve konsantreleri |
1,78 |
|
4811 |
Kâğıt, karton, selüloz vatka ve selüloz liften tabakalar |
1,63 |
|
3004 |
Tedavide veya korunmada kullanılmak üzere hazırlanan ilaçlar (dozlandırılmış) |
1,50 |
|
5501 |
Sentetik filament demetleri |
1,39 |
|
2403 |
Homonize edilmiş tütün ve tütün yerine geçen madde hülasaları ve esansları |
1,35 |
|
3921 |
Plastikten diğer plakalar, levhalar, yapraklar, filmler, folyeler ve şeritler |
1,30 |
|
3506 |
Diğer müstahzar tutkallar, yapıştırıcılar |
1,26 |
|
8708 |
Karayolu taşıtları için aksam, parça ve aksesuarlar |
1,26 |
|
8703 |
Binek otomobilleri ve esas itibariyle insan taşımak üzere imal edilmiş diğer motorlu taşıtlar (yarış rabaları dahil) |
1,20 |
|
5603 |
Dokunmamış mensucat (emdirilmiş, sıvanmış, kaplanmış veya lamine edilmiş olsun olmasın) |
1,13 |
|
5506 |
Sentetik devamsız lifler (taranmış, ileri işlem görmüş) |
1,05 |
|
8409 |
Sadece veya esas itibariyle 8407 veya 8408 pozisyonlarındaki motorların aksam ve parçaları |
1,04 |
|
5509 |
Sentetik devamsız lifden iplik (dikiş ipliği hariç) (toptan) |
1,01 |
|
2401 |
Yaprak tütün ve tütün döküntüleri |
0,98 |
|
8422 |
Bulaşık, şişe v.b yıkama ve kurutma makinaları, şişe, kutu çuval vb doldurma, etiketleme makinaları, ambalaj vb makinalar |
0,97 |
|
|
Diğer |
38,16 |
İran Gümrük İdaresi, 2017
İran'ın Türkiye'ye İhracatı
Ürün grupları olarak bakıldığında İran’ın Türkiye’ye ihracatında petrol ve doğalgaz en büyük payı almaktadır. Petrol ve doğalgaz hariç İran ihracatında ise yine petrole bağlı olarak petrokimya ürünleri en yüksek payı almaktadırlar. Petrokimya ürünleri dışında metaller, kimyasal ürünler ve bitkisel ürünler ilk sıraları almaktadırlar.
İran'ın türkiye'ye İhracatı (Ürün Grubu Bazında)
|
Ürün Grubu (GTİP ürün faslına göre) |
İhracatta pay (%) |
|
Plasti̇k ve Kauçuk |
38,24 |
|
Metaller |
33,91 |
|
Ki̇mya Sanayi̇ |
9,03 |
|
Bitkisel Ürünler |
7,74 |
|
Gıda Ürünleri |
2,70 |
|
Mineral Ürünler |
2,66 |
|
Tekstil |
2,33 |
|
Taş, Cam, Çi̇Mento, Seramik v.b |
1,95 |
|
Maki̇nalar, Mekanik ve Elektrikli Cihazlar |
0,43 |
|
Deriler, Köseleler, Postlar, Kürkler v.b |
0,38 |
|
Ağaç ve Ahşap Eşya |
0,24 |
|
Canlı Hayvanlar ve Hayvansal Ürünler |
0,18 |
|
Nakliyat Araçları |
0,07 |
|
Binek Otomobillerin Parçaları (lastik hariç) |
0,01 |
|
Diğer |
0.13 |
İran Gümrük İdaresi, 2017
Ürün bazında olarak İran’dan ithalatımıza bakıldığında etilen polimerleri ve işlenmemiş çinko en yüksek payı almaktadır. İşlenmemiş alüminyum, propilen ve diğer olefinler önemli pay alan diğer ürünlerdir.
İran'ın Türkiye'ye İhracatı (Ürün Bazında)
|
GTİP-4 Kodu |
Açıklama |
İhracatta Pay (%) |
|
3901 |
Etilen polimerleri (ilk şekillerde) |
23,10 |
|
7901 |
İşlenmemiş çinko |
14,86 |
|
7601 |
İşlenmemiş alüminyum |
9,75 |
|
3902 |
Propilen ve diğer olefinlerin polimerleri (ilk şekillerde) |
9,50 |
|
3903 |
Stiren polimerleri (ilk şekillerde) |
4,21 |
|
3102 |
Azotlu mineral veya kimyasal gübreler |
4,12 |
|
0802 |
Diğer kabuklu meyveler (taze/kurutulmuş) (kabuğu çıkarılmış/soyulmuş) |
3,95 |
|
7206 |
Külçe veya diğer ilk şekillerde demir ve alaşımsız çelik (7203 pozisyonuna giren demir hariç) |
2,90 |
|
7228 |
Diğer alaşımlı çelikten çubuk ve profiller; alaşımlı veya alaşımsız çelikten sondaj işlerinde kullanılan içi boş çubuklar |
2,42 |
|
2009 |
Meyve ve sebze suları (fermente edilmemiş, alkol katılmamış) |
1,85 |
|
5402 |
filament iplikleri (dikiş ipliği hariç) (perakende olarak satılacak hale getirilmemiş) |
1,62 |
|
0804 |
Hurma, incir, ananas, avokado ve guava armudu, mango ve mangost (taze/kurutulmuş) |
1,43 |
|
2905 |
Asiklik alkoller ve bunların halojenlenmiş, sülfolanmış, nitrolanmış veya nitrozalanmış türevleri |
1,29 |
|
2712 |
Vazelin, parafin, petrol mumu, yağlı mum, ozakerit, linyit mumu, turb mumu v.b |
1,09 |
|
2713 |
Petrol koku, petrol bitümeni ve petrol yağlarının veya bitümenli minerallerden elde edilen yağların diğer kalıntıları |
1,06 |
|
3817 |
Karışım halinde alkalibenzenler, alkalinaftalenler |
0,82 |
|
6802 |
Yontulmaya veya inşaata elverişli işlenmiş taşlar (kayagan taşı hariç), mozik için küp şeklinde taşlar, granüller |
0,80 |
|
1404 |
Tarifenin başka yerinde yer almayan bitkisel ürünler |
0,80 |
|
2929 |
Diğer azot gruplu bileşikler |
0,79 |
|
7207 |
Demir veya alaşımsız çelikten yarı mamuller |
0,77 |
|
|
Diğer |
12,87 |
İran Gümrük İdaresi, 2017
