MENÜYÜ GÖSTER

Petrol ve Doğalgaz Hariç Dış Ticaret

2017 yılında İran’ın toplam petrol ve doğalgaz-hariç ihracatı 32,324 milyar dolar ve ithalatı 72,782 milyar dolardır. İran’ın petrol ve doğalgaz-hariç ihracatında en büyük payı sanayi ve petrokimya ürünleri almaktadır. Petrol ve doğalgaz-hariç ithalatında ise sanayi ürünlerinde yoğunlaşma görünmektedir (İran Sanayi, Madencilik ve Ticaret Bakanlığı, 2017).

Ton Başına Değer

İran’ın ihracat ton başına değer ile ithalat ton başına değer miktarları arasında büyük farklar görülmektedir. Bu fark sanayi ürünlerinde daha da artmaktadır. Son on yıllık ortalama, İran’ın petrol ve doğalgaz-hariç ihracat ton başına değeri 359 dolar ve petrol ve doğalgaz-hariç ithalat ton başına değeri 1500 dolardır. İthalatta ton başına değer, ihracatın 4 katıdır (İran Gümrük İdaresi, 2017).

Petrol ve Doğalgaz Hariç İthalat

İran’ın petrol ve doğalgaz hariç ithalatında binek otomobil parçaları (lastik hariç), binek otomobiller, mısır çeşitleri, mobil ve telefon cihazları, pirinç, ilaçlar, soya fasulyesi, karayolu taşıtları parçaları, tıpta kullanılan alet ve cihazlar, sterilizasyon ve pastörizasyon için laboratuvar makineleri ön plana çıkmaktadır. Bu ürünlerin toplam ithalat içindeki payı yüzde 27,61’dir.

Bu sitenin ana sayfasında bulunan arama motoru ile İran’ın tüm ithalatı miktar, menşe ülke ve gümrük vergi tarifeleri hakkında detaylı bilgilere erişim sağlanabilir.

2017 yılında İran’ın en çok petrol ve doğalgaz-hariç ithalatında pay alan ülkeler sırasıyla Çin, Birleşik Arap Emirlikleri, Güney Kore, Türkiye ve Almanya’dır (İran Gümrük İdaresi, 2017).

Birleşik Arap Emirlikleri’nden İran’a giren mallar birçok ülkeden gelen ve BAE üzerinden ihraç edilen mallardır. BAE, bölgede malların toplandığı ve yeniden ihraç edildiği bir rol üstlenmektedir.

İran’ın İthalatında Yer Alan Ürün Gruplarının Payı

GTİP	Kısa İsim	İthalatta Pay (%)
84-85	Maki̇nalar, Mekanik ve Elektrikli Ci̇hazlar	26,35
06-15	Bi̇tki̇sel Ürünler	15,06
28-38	Ki̇myasal Ürünler	11,24
98	Bi̇nek Otomobi̇lleri̇n Parçaları	8,38
72-83	Metaller	7,83
86-89	Nakliyat Araçları	6,98
39-40	Plasti̇k, Kauçuk ve Ürünleri̇	4,90
44-49	Ağaç ve Ahşap Eşya	3,81
16-24	Gıda Ürünleri	3,60
50-63	Tekstil	3,01
01-05	Canlı Hayvanlar ve Hayvansal Ürünler	2,37
68-71	Taş, Alçı, Çi̇mento, Serami̇k, Cam vb.	1,03
25-27	Mi̇neral Ürünler	0,99
	Di̇ğer	4,46

İran Gümrük İdaresi, 2017

İthalatta öne çıkan ürün gurupları makinalar ve mekanik cihazlar, elektrikli cihazlar, bitkisel ürünler (en çok hububat ve yağlı çekirdekliler), ilaçlar ve kimyasal ürünler, araçlar ve binek otomobillerin parçaları ve metal eşyadır. Bu gurupların toplam ithalat payı % 75’i aşmaktadır.

İran İthalatında Yer Alan Ürünler

GTİP-2 Kodu	Açıklama	Fiili olarak ithalatı gerçekleşen bazı ürünler	İthalatta pay (%)	İthalat yapılan ülke ve pay (%)
84	Kazanlar, makinalar, mekanik cihazlar ve aletler, nükleer reaktörler, bunların aksam ve parçaları	Sterilizasyon ve pastörizasyon cihazları, vakum pompaları, kompresörler, toprak ve taş işleme makinaları, otomatik bilgi işlem makinaları (okuyucu), klima, bulaşık, şişe vb. yıkama ve kurutma makinaları, ambalaj makinaları, buhar türbinleri, turbojetler, kauçuk ve plastik işlem makinaları	16.82	Çin 32, BAE 17, Almanya 12, İtalya 8, Güney Kore 7, Türkiye 5, Belçika 3, Fransa 2, Hindistan 1, Hollanda 1
85	Elektrikli makina ve cihazlar, ses kaydetme-verme, televizyon görüntü-ses kaydetme-verme cihazları,aksam-parça-aksesuarı	Telefon cihazları, elektrik konvertörleri, elektrik işlerinde kullanılan kömür ve grafit, jeneratörler, ampuller, elektrik devresi teçhizatı, transformerler, elektronik parçaları, elektrik kontrol cihazları	9.53	Çin 46, BAE 19, Güney Kore 8, Almanya 6, Türkiye 3, İsveç 2, İtalya 2, Fransa 2, Hindistan 1
98	Lastik hariç, benzinli motorun üretimi için parçalar	İnsan taşımak için taşıtların parçaları, karayolu ve tarım makinaların parçaları	8.38	Çin 47, Fransa 20, İsveç 10, Güney Kore 10, Japonya 5, Türkiye 3, Brezilya 2
10	Hububat	Mısır (%48), Pirinç (%35), Arpa (%15)	6.88	Hindistan 24, İsviçre 16, İngiltere 14, Hollanda 11, Singapur 7, Pakistan 6, Rusya 5, BAE 4, Almanya 3, Türkiye %0,77
87	Motorlu kara taşıtları, traktörler, bisikletler, motosikletler ve diğer kara taşıtları, bunların aksam, parça, aksesuarı	İnsan taşımak için taşıtlar, binek otomobilleri, karayolu taşıtlar, tarım makinaları	6.38	BAE 47, Çin 21, Güney Kore 11, Almanya 6, Türkiye 3, Japonya 3, Fransa 2, İtalya 1, Romanya 1
72	Demir ve çelik	Demir veya çelikten ürünler, profiller, ferro alyajlar	4.14	Çin 25, BAE 23, Güney Kore 20, Hindistan 6, Türkiye 5, Almanya 5, Tayvan 4, İsviçre 4, Japonya 2
39	Plastikler ve mamulleri	Amino, fenolik, epoksi ve alkit reçineler, poliasetaller, etilen, propilen ve akrilik polimerleri, plastikten levha, film ve şeritler	3.35	Güney Kore 30, Çin 24, Türkiye 11, BAE 9, Tayvan 6, Almanya 5, İtalya 3, Hindistan 2, Belçika 1
90	Optik, fotoğraf, sinema, ölçü, kontrol, ayar, tıbbi, cerrahi alet ve cihazlar, bunların aksam, parça ve aksesuarları	Tıp, cerrahi, dişçilik, veterinerlik, ortopedi, radyoloji, Fiziksel-kimyasal analiz, muayene ve ölçme, masaj, suni teneffüs vb. cihazları	3.24	BAE 21, Güney Kore 13, Çin 12, Almanya 11, Hollanda 9, İsviçre 5, İtalya 3, Japonya 3, Fransa 3, Türkiye 2
30	Eczacılık ürünleri	İlaçlar (%72), insan kanı, hayvan kanı, serum, aşı (%21), eczacılık eşyası ve müstahzarları (%3), gaz bezleri, bandaj (%1)	3.11	İsviçre 18, Almanya 16, BAE 11, Fransa 10, Danimarka 7, İtalya 5, Avusturya 4, Türkiye 4, Hindistan 3
12	Yağlı tohum ve meyveler, muhtelif tane, tohum ve meyveler, sanayide ve tıpta kullanılan bitkiler, saman ve kaba yem	Soya fasulyesi (%65), ekim amacıyla kullanılan tohum, meyve ve sporlar (%10), ayçiçeği tohumu (%9), diğer yağlı tohumlar ve meyveler (%8), rep ve kolza tohumları (%4), yer fıstığı (%2)	2.94	İsviçre 35, Hollanda 17, İngiltere 10, Singapur 9, Çin 9, Pakistan 5, BAE 2, Hindistan 2, Almanya 1, Türkiye 0,18
29	Organik kimyasal ürünler	Azot gruplu bileşikler, antibiyotikler, siklik hidrokarbonlar, vitaminler, kükürtlü organik bileşikler, asiklik alkoller	2.58	Çin 30, BAE 15, Hindistan 10, Güney Kore 10, Fransa 5, Almanya 4, Belçika 2, Malezya 2, İsviçre 2, Türkiye 2
15	Hayvansal ve bitkisel katı ve sıvı yağlar, yemeklik katı yağlar, hayvansal ve bitkisel mumlar	Bitkisel yağlar (ayçiçek, aspir, pamuk tohumu, palm, soya, zeytin, hindistan cevizi), hayvansal yağlar, margarin, ham gliserol	2.46	Malezya 21, Singapur 19, isviçre 15, Hollanda 11, Ukrayna 9, Rusya 8, Arjantin 7, BAE 2, Türkiye 1
48	Kağıt ve karton, kağıt hamurundan, kağıttan veya kartondan eşya	Sıvanmamış kağıt ve karton (%28), kaolin, sıvanmış kağıt ve kartonlar (%25), Kağıt, karton ve selüloz vatka ve tabaklar (%22), duvar ve cam kağıtları (%7), kağıttan kutu vb. birincil elyaf kağıt ve kartonları (%4), gazete kağıdı (%3)	2.11	Çin 28, Güney Kore 19, BAE 12, Türkiye 9, Endonezya 6, Almanya 4, Avusturya 4, Hindistan 3, Tayvan 2
73	Demir veya çelikten eşya	Demir ve çelikten boru ve profiller (%34), demiryolu malzemesi (%16), boru bağlantı parçaları (%8), vidalar, çiviler, pimler vb. (%7)	1.70	Çin 51, Türkiye 8, Hindistan 7, BAE 7, Güney Kore 6, İtalya 4, Almanya 3, Avusturya 2, Tayvan 1, İspanya 1, Rusya 1, Fransa 1
38	Muhtelif kimyasal maddeler (biodizel, yangın söndürme maddeleri, dezenfektanlar, haşarat öldürücüler, vb.)	Haşarat öldürücü ve dezenfekte edici ürünler (%26), vuruntuyu önleyici, oksidasyonu durdurucu (%18), sınai monokarboksilik yağ asitleri (%9), vulkanizasyon çabuklaştırıcı (%8), dökümhane kalıplarına mahsus müstahzar bağlayıcılar (%7), laboratuvarlarda kullanılan reaktifler (%7), ateşe dayanıklı karışımlar (%3)	1.59	Çin 25, BAE 17, Almanya 13, Hindistan 10, İtalya 6, Türkiye 4, Belçika 3, Malezya 2
40	Kauçuk ve kauçuktan eşya	Kauçuktan yeni dış lastikler (%51), tabii kauçuk, balata vb. sakızlar (%18), sentetik kauçuk (%11)	1.54	Çin 27, BAE 18, Malezya 12, Güney Kore 8, Tayland 5, Türkiye 5, Almanya 4, İspanya 3, Japonya 2, Hindistan 2, Singapur 2, İtalya 2
02	Etler ve yenilen sakatat	Dondurulmuş sığır eti (%81), koyun ve keçi eti (taze, soğutulmuş veya dondurulmuş) (%18)	1.40	Brezilya 65, BAE 11, Avustralya 7, Paraguay 5, Gürcistan 3, Ermenistan 2, Moğolistan 2, Rusya 1, Kazakistan 1, Türkiye 0,01
44	Ağaç ve ahşap eşya, odun kömürü	Ağaçtan lif levhalar (%68), uzunlamasına kesilmiş/biçilmiş ağaç (%23), kaplama (%2)	1.30	Türkiye 29, Tayland 21, Çin 17, Rusya 15, BAE 5, Endonezya 4, Gürcistan 1
23	Gıda sanayiinin kalıntı ve döküntüleri, hayvanlar için hazırlanmış kaba yemler	Soya fasulyesi yağı üretiminden kalan küspe ve katı atıklar (%80), hayvan gıdası olarak kullanılan müstahzarlar (%13), bitkisel yağı üretiminden kalan küspe ve katı atıklar (%4)	1.28	İngiltere 31, Uruguay 25, BAE 13, İsviçre 11, Avusturya 3, İspanya 2, Fransa 2, Almanya 2, Belçika 1, Arjantin 1, Vietnam 1, Hindistan 1, Türkiye 0,07
08	Yenilen meyveler ve sert kabuklu meyveler	Muz ve plantain (taze/kurutulmuş)(%89), ananas, guave armudu ve mango (taze/kurutulmuş) (%6), hindistan cevizi ve kaju cevizi (taze/kurutulmuş) (%3), portakal (%1)	1.24	Filipin 42, Türkiye 26, Ekuador 17, BAE 7, Pakistan 2, Hindistan 2, Endonezya 1
	Diğer		18

İran Gümrük İdaresi, 2017

İran’ın ithalatında öne çıkan ürünler şunlardır: Sanayi ve iş makinaları, elektrikli cihaz ve teçhizatlar, elektronik parçalar, binek otomobiller ve parçaları, karayolu ve tarım makina ve parçaları, hububat (mısır, pirinç, arpa), demir / çelikten profil ve diğer ürünler, plastik eşya, tıp cihazları, ilaç ve eczacılık ürünleri, bitkisel yağ ve yağlı çekirdekliler, özellikli tohumlar, kimyasal ürünler, kağıt, karton ve kağıt hamuru, kauçuk ve kauçuktan eşya, dondurulmuş sığır eti, ahşap panel ve kaplama ve bazı meyveler (muz, ananas, hindistan cevizi vs.)

Petrol ve Doğalgaz Hariç İhracat

İran petrol ve doğalgaz hariç ihracatında, ağırlıklı olarak hammadde ve petrolden elde edilen ürünler hakimdir. Mineral ve kimyasal ürünler, plastik ve diğer petrokimya ürünleri ve işlenmemiş metaller en büyük paya sahiptir.

İran Petrol ve Doğalgaz Hariç İhracatında Başlıca Ürün Gurupları

GTİP	Kolay İsim	İhracatta Pay (%)
25-27	Mineral Ürünler	19,06
28-38	Kimya Sanayi̇	18,52
39-40	Plastik ve kauçuk	18,18
72-83	Metaller	15,84
06-15	Bitkisel Ürünler	9,36
16-24	Gıda ürünleri	4,48
50-63	Tekstil	3,52
01-05	Canlı Hayvanlar ve Hayvansal Ürünler	3,40
68-71	Taş, cam, seramik, çimento v.b	3,26
84-85	Maki̇nalar, Mekanik ve elektrikli cihazlar	2,50
	Diğer	1,88

İran Gümrük İdaresi, 2017

İhracatta başlıca ürünler, etilen polimerleri (ilk şekillerde), petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen yağlar, asiklik alkoller (metanol, …), ferro alyajlar, siklik hidrokarbonlar (benzen, v.b), külçe veya diğer ilk şekillerde demir ve alaşımsız çelik, demir cevheri ve konsantresi, kabuklu meyveler (fıstık, badem, v.b), azotlu mineral veya kimyasal gübreler, petrol koku, petrol bitümeni ve petrol yağlarının veya bitümenli minerallerden elde edilen yağların diğer kalıntılarıdır. Bu ürünlerin petrol ve doğalgaz hariç toplam ihracattaki payı % 46,82’dir.

2017 yılında İran’ın petrol ve doğalgaz-hariç ihracatında en çok pay alan ülkeler sırasıyla Çin, Irak, Birleşik Arap Emirleri, Afganistan ve Hindistan’dır (İran Gümrük İdaresi, 2017).