Dış Ticaret

İran’ın dış ticareti Türkiye, Birleşik Arap Emirlikleri gibi komşu ülkeler ve Çin, Güney Kore, Hindistan gibi Asya ülkelerinde yoğunlaşmaktadır. Ülkenin ihracatında petrol/doğalgaz ve petrokimya sektörlerinin belirgin bir ağırlığı var. Bazı ileri teknoloji sanayi ürünleri, tıbbi cihazlar, ilaçlar ve özellikli tarımsal ürünler Avrupa’dan ithal edilmektedir. Ülke ihracatında, petrol, doğalgaz ve türevlerinin ihracatı dışında yapılan ihracatta da katma değeri düşük hammaddelerin ağırlığı genel tabloya hakimdir.

İran dış ticaretinin gelişmesini engelleyen en önemli etkenlerden biri mal ve hizmet kalitesinin uluslararası standartların altında olmasıdır. Yüksek ve istikrarsız gümrük tarifeleri, kaçakçılık, ağır işleyen bürokrasi İran’ın dış ticaretinde bazı önemli problemler olarak görünmektedir. Altyapı yetersizliği, fikri mülkiyet hakları mevzuat eksikliği, etkin bir taşımacılık sistemi eksikliği, yolcu beraberi eşya ticareti diğer önemli sorunlardır.

İran İthalat ve İhracat Verileri

 Son 10 yılda İran'ın ihracat ve ithalatı yıllık ortalaması (milyar dolar)

İran Merkez Bankası, 2017

İran’ın son on yıllık dış ticaretinin genel görünümüne bakıldığında, ihracatın % 9’u hizmetlerden, % 25’i petrol ve doğalgaz-hariç ürünlerden ve % 66’sı petrol ve doğalgaz ihracatından oluşmaktadır. Aynı dönemde İran’ın ithalatının % 20’sini hizmetler, %75’ini petrol ve doğalgaz-hariç ürünler ve % 5’ini petrol ve petrol ürünleri teşkil etmektedir (İran Merkez Bankası, 2017).

İran’ın son on yıllık ihracat ve ithalat dağılımı

2017 yılında İran’ın toplam ihracatı 108,332 milyar dolar ve toplam ithalatı ise 75,358 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir.

Ürün ve doğalgaz rakamları: İran Gümrük İdares, Petrol ihracatı: OPEC, Hizmet rakamları: İran Merkez Bankası ; İtahalat rakamlarına gümrük kayıtlarına girmeyen uçak, gemi vb. ithalatı dahil değildir. 

İran Dış Ticaret Ortakları

Son beş yılda petrol ve doğalgaz dahil İran’ın başlıca dış ticaret ortakları sırasıyla Çin, Birleşik Arap Emirlikleri, Hindistan, Türkiye ve Güney Kore’dir. Son beş yılda İran’ın başlıca petrol ve doğalgaz-hariç ticaret ortakları ise Çin, Birleşik Arap Emirleri, Irak, Türkiye ve Hindistan’dır (İran Gümrük İdaresi, 2017).

Petrol ve Doğalgaz Dahil İran'ın Dış Ticaret Orakları

İran Merkez Bankası, 2017, İran Gümrük İdaresi, 2017